Doktryna, dogmat, tradycja

W ostatnich numerach Wędrówki pojawił się ważny temat o doktrynach. Doktryna z zakresu wiedzy o Bogu jest ważną nauką Pisma Świętego. Mogą być doktryny z różnych dziedzin wiedzy, nam chodzi o doktrynę biblijną. O niej to zostało powiedziane wiele ważnych zdań: jest nauką podstawową, niepodważalną, stanowiącą więź między wierzącymi; doktryny mają wpływ na nasz charakter, są rusztowaniem i ułatwiają zrozumienie istoty Boga, itd. Nie sposób się nie zgodzić z tymi określeniami.

W chrześcijaństwie występują również określenia dogmatu i tradycji. Przywiązuje się do nich wielką wagę, a nawet są bardziej honorowane niż doktryny, wobec tego chciałbym się krótko odnieść do tych trzech pojęć wspomnianych w tytule.

Doktryna

Opiera się wyłącznie na objawieniu, które w całości zawiera się w Piśmie Świętym (Starym i Nowym Testamencie). Prawdy zawarte w Piśmie Świętym są prawdami Bożymi i stoją ponad wszelkimi spekulacjami metafizycznymi i rozważaniami filozoficznymi; one precyzują myśl Boga, Jego przyszłościowe plany, a w tym zamiary zbawienia człowieka.
Dostrzegliśmy w nauce biblijnej, że najważniejszą, podstawową doktryną jest OKUP. Jest ona przyrównana do piasty w kole, jako centralny punkt, wokół którego ześrodkowane są inne doktryny. W naszej społeczności kładzie się wielki nacisk na naukę o okupie, bo tak uczył Jezus i Jego apostołowie: "Podobnie jak Syn Człowieczy nie przyszedł, aby mu służono, lecz aby służył i oddał życie swoje na okup za wielu" - Mat. 20:28 (NB). Podobny zapis pozostawił św. Paweł: "Który wydał siebie samego na okup za wszystkich jako świadectwo we właściwym czasie" - 1 Tym. 2:6 (BT).

Dogmat

W teologii chrześcijańskiej - "prawda uznana przez dany Kościół za objawioną i jako taka nie podlegająca krytyce, stanowiąca artykuł wiary, uznana przez hierarchię danej religii za obowiązującą, twierdzenie przyjmowane za pewnik tylko na zasadzie autorytetu, bez kontroli krytycznej, bez stwierdzenia jego prawdziwości i bez względu na zgodność z doświadczeniem" (Słownik wyrazów obcych). Wiele dogmatów religijnych ma podstawę biblijną, lecz nie do końca odpowiadają prawdzie. Dogmaty Kościoła Katolickiego wprowadzane były na przestrzeni kilkunastu wieków. Większość dogmatów (dwanaście) została na soborze nicejsko-konstantynopolitańskim. Do nich należy dodać późniejsze dogmaty o nieomylności papieża, niepokalanym poczęciu i wniebowzięciu Maryi Panny. Religia katolicka swą wiarę opiera przeważnie na dogmatach. Były one badane przez wiele pokoleń teologów, poddawane egzegezom, lecz zawsze pozostawały nietykalne. Oprócz dogmatów, obowiązuje katolików wiara w raj, czyściec i piekło. Czyściec, miejsce czasowego pobytu dusz, gdzie dostępują oczyszczenia, zniknie w dniu Sądu Ostatecznego. Sprawiedliwi zostaną na wieki nagrodzeni, co podczas Sądu będzie potwierdzone zmartwychwstaniem ich ciał; potępieni natomiast będą cierpieć męki, również wieczne.

Tradycja

W teologi katolickiej - "drugie obok Pisma Św. źródło objawienia, obejmujące pisma ojców Kościoła, teologów i pisarzy kościelnych pierwszych wieków oraz postanowienia soborowe, orzeczenia papieskie itp." (Słownik wyrazów obcych). Tradycja ustna spisana została późno, bo dopiero w końcu średniowiecza. W związku z tym dość łatwo można stwierdzić, czym jest dzisiaj. Jest to przekaz ustny, nie mający żadnego uzasadnienia w Biblii, ale opiera się przypuszczeniach, poglądach, wierzeniach i obyczajach, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Uznaje się, że tradycja jako przeszłość jest uosobieniem wszelkich wartości i jest wzorcem dla życia religijnego. Nie była znana w czasach Chrystusa ani w pierwszych wiekach istnienia Kościoła.
Chrześcijanie przyjęli wiele zwyczajów, obyczajów, poglądów i wierzeń. Niektóre zostały przeniesione z kultów pogańskich. Np. choinka ustrojona świecidełkami nie ma nic wspólnego z narodzeniem Jezusa, podobnie dzielenie się opłatkiem, które w tym czasie jest tak powszechnie kultywowane. W czasie narodzin Jezusa - była stajenka, żłób, pastuszkowie, być może były zwierzęta, ale nie było choinki. Tradycyjne palenie świec, używanie wody święconej, tworzenie posągów, obrazów z bóstwami, odprawianie modłów za zmarłych, nie mają żadnego uzasadnienia w Biblii.
Dlatego doktryna i tylko doktryna, czyli czysta nauka Pisma Świętego jest dla prawych chrześcijan tak bardzo ważna. Ona dostarcza wiadomości o Bogu, o Jego zbawczym planie, poucza, co jest zgodne z Jego wolą i stanowi mocną podstawę wiary chrześcijan. Znajomość doktryny jest niezbędna, gdyż ułatwia postępowanie drogą Pańską, która prowadzi do otrzymania żywota wiecznego.

Roman Rorata

powrót do góry wersja do druku